در سیستم واترمیست (Water Mist System) یا مه پاش، برای کنترل آتشسوزی از تمهیداتی مثل فشار بالا و نازل‌های مخصوص استفاده می‌شود تا قطرات آب از نازل به شکل ذرات بسیار ریز و مه‌مانند تخلیه شود. این کار سبب می‌شود نسبت به یک سیستم اسپرینکلر معمولی برای مقابله با آتشسوزی به مقدار بسیار کمتری آب نیاز باشد.
اندازه قطرات سیستم‌های واترمیست بین 10 میکرون تا حداکثر 1000 میکرون متفاوت است. این اندازه کوچک مقدار آب مورد نیاز برای حفاظت در برابر آتشسوزی را کاهش می‌دهد، به تبخیر سریع‌تر آب و خنک شدن سریع ناحیه کمک می‌کند و باعث کاهش سطح اکسیژن به منظور اطفای حریق بهتر و حتی در نقاط با دسترسی سخت، می‌شود.
از ویژگی‌های سیستم واترمیست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بر اساس استاندارد NFPA 750 (استاندارد سیستم های اطفای حریق واترمیست) در سیستم واترمیست باید مواد لوله‌کشی مقاوم در برابر خوردگی مثل فولاد زنگ نزن (Stainless Steel) یا لوله‌های با متریال پایه مسی استفاده شود.
- در سیستم واترمیست تخریب ناشی از تخلیه آب نسبت به سیستم اسپرینکلر یا واتر اسپری مشابه بسیار کمتر است.
- از لحاظ فشار کاری، مطابق با استاندارد NFPA 75، سیستم‌های واترمیست به سه دسته سیستم‌های کم‌فشار (فشار کاری شبیه به سیستم‌های اسپرینکلر تا1 بار)، سیستم‌های فشار متوسط (فشار کاری بین 12.1 تا 34.5 بار) و سیستم‌های فشار بالا (فشار بیشتر از 34.5 بار تا معمولا 200 بار) تقسیم می‌شود.
در سیستم واترمیست مقدار آب مورد نیاز بسیار کمتر از مقدار آب مورد نیاز برای سیستم اسپرینکلر یا واتر اسپری مشابه است. ولی باید دقت شود که در این سیستم نیز حجم مشخصی از آب داخل ناحیه تخلیه می‌شود و باید تمهیدات مربوط به آن در نظر گرفته شود.
انواع سیستم واترمیست
سیستم‌های واترمیست را از جهات مختلف می‌توان طبقه‌بندی کرد. ویژگی مشترک تمام سیستم‌های واترمیست، تولید ذرات بسیار ریز آب برای مقابله با آتشسوزی است ولی تنوع بسیار زیادی در بین سیستم‌های واترمیست وجود دارد.
از سیستم واترمیست به یک یا چند مورد از روش‌های زیر می‌توان استفاده کرد:
- خاموش کردن آتش (Extinguishing fires)
- فرونشاندن آتش (Suppressing fire) یا کاهش شدید نرخ تولید گرما
- کنترل آتشسوزی (Controlling fire) یا محدود کردن اندازه آتش و دمای سقف
- کنترل دما و خنک سازی
مطابق با استاندارد NFPA 750 چند روش برای استفاده از سیستم واترمیست تعریف شده است که در ادامه توضیح داده خواهد شد. همانطور که مشاهده می‌شود، این روش‌ها بسیار به انواع سیستم‌های گازی شبیه هستند چراکه این دو سیستم در نحوه محافظت در برابر آتشسوزی اشتراک های زیادی دارند.
- سیستم Local Application: از این سیستم برای محافظت از یک تجهیز یا ناحیه معین داخل یک فضای بزرگتر یا در فضای باز استفاده می شود. به عنوان مثال، حفاظت از یک ماشین چاپ داخل یک سوله بزرگ را در نظر بگیرید. در این روش برای حفاظت از تجهیز، ماده اطفا کننده به طور مستقیم بر روی تجهیز یا ناحیه تحت حفاظت تخلیه می‌شود.
- سیستم Total Compartment Application یا Total Flooding: در این سیستم کل یک فضای بسته یا محفظه به طور همزمان تحت حفاظت قرار می‌گیرد. در سیستم واترمیست Total Flooding، نازل‌های باز (Open Nozzles) به صورت شبکه‌ای داخل اتاق نصب می‌شوند تا ذرات آب به طور یکنواخت کل حجم ناحیه را در بر گیرد.
- سیستم منطقه بندی شده (Zoned Application): در این سیستم، طراحی به نحوی انجام می‌شود که بخشی از یک اتاق بسته بزرگتر را تحت حفاظت قرار دهد. این سیستم معمولاً در جایی استفاده می‌شود که مقدار آب مورد نیاز برای حفاظت از کل یک فضای بسته کامل به صورت Total Flooding (مثلاً با سیستم Deluge) به قدر کافی در دسترس نباشد. این سیستم نیاز به نصب یک سیستم کاشف حریق کمکی به منظور تشخیص دقیق محل آتشسوزی دارد.
- سیستم‌های حفاظت از تصرف (Occupancy Protection Systems): در این سیستم برای کنترل، فرونشاندن یا خاموش کردن آتشسوزی، از نازل‌های خودکار واترمیست (شبیه به اسپرینکلرهای خودکار) در سرتاسر یک ساختمان یا بخشهایی از آن استفاده می‌شود.
برخی از انواع سیستم‌های واترمیست تنها از آب و پمپ فشار قوی برای تولید قطرات ریز آب استفاده می‌کنند، در حالی که برخی دیگر در کنار آب، از هوا یا نیتروژن نیز برای اتمیزه کردن آب بهره می‌برند. این کار به تولید قطرات کوچکتر آب کمک می‌کند ولی با توجه به سیلندرهای نیتروژن مورد نیاز، معمولا تنها در نواحی کوچک قابل استفاده است. در شکل زیر نمونه‌ای از این نوع سیستم واترمیست نشان داده شده است.
موارد استفاده از سیستم واترمیست
از سیستم واترمیست برای حفاظت از بسیاری اماکن و فضاها در برابر آتشسوزی می‌توان استفاده کرد. مطابق با استاندارد NFPA 750، از سیستم‌های واترمیست به طرز مؤثر در آتشسوزی ناشی از مایعات قابل اشتعال (کلاس B) و جامدات سوختنی (کلاس A) می‌توان استفاده کرد. (برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع طبقه‌بندی حریق، به این صفحه مراجعه نمایید.)
تحقیقات نشان داده است که قطرات ریز (کوچکتر از 400 میکرون) برای خاموش کردن حریق کلاس B ضروری است ولی قطرات بزرگتر برای حفاظت از جامدات سوختی (کلاس A) می‌تواند مؤثر باشد.
همچنین مؤثر بودن سیستم واترمیست برای محافظت از برخی تجهیزات الکتریکی (کلاس C) نیز به اثبات رسیده است.
برخی از نواحی که برای مقابله با آتشسوزی در آنها می‌توان از سیستم واترمیست استفاده کرد عبارتند از:
- محل نگهداری از مایعات قابل اشتعال یا قابل احتراق
- تونل ها و ترنچ های کابل
- کف کاذب اتاق‌های کامپیوتر و سرور
- اتاق‌های تجهیزات برقی
- مراکز مخابرات
- هتل‌ها و نواحی مشابه
- موزه‌ها
- آشیانه هواپیمای سبک و هلیکوپتر
- اماکن مذهبی
- اماکن آموزشی
- تونل‌های جاده‌ای
- اتاق تاسیسات و ماشین‌آلات
مطابق با استاندارد NFPA 750 از سیستم واترمیست در موارد زیر نباید استفاده کرد:
- فلزات واکنش‌پذیر مثل لیتیوم، سدیم، پتاسیم، منیزیم، تیتانیوم، زیرکونیم، اورانیوم و پلوتونیم
- آلکوکسید فلزی (Metal Alkoxides) مثل سدیم متواکسید (Sodium Methoxide)
- آمیدهای فلزی مثل سدیم آمید (Sodium Amide)
- کاربیدها مثل کلسیم کاربید (Calcium Carbide)
- هالیدها (Halides) مانند بنزوئیل کلرید و کلرید آلومینیوم
- هیدریدها مانند لیتیوم آلومینیوم هیدرید (lithium aluminum hydride)
- اکسی هالیدها مانند اکسی برومید فسفر (hosphorus oxybromide)
- سیلان ها مانند تری کلرومتیل سیلان (trichloromethylsilane)
- سولفیدها مانند پنتا سولفید فسفر (phosphorus pentasulfide)
- سیانات ها مانند متیل ایزوسیانات (methylisocyanate)
همچنین از سیستم واترمیست نباید برای استفاده مستقیم در گازهای مایع شده به روش‌های برودتی استفاده شود (مثل گاز طبیعی مایع)